صاحب

در تاریخ انبیاء و اهل بیت علیهم السلام موارد بسیار فراوانی را داریم که مردم با حضور در محضر امام مسائل زندگی خود را اعم از معیشتی، خانوادگی و فقهی مطرح می‌کردند و امام با قدرت الهی خویش آنان را راهنمایی می‌کرد و یا به مقصود مورد نظر می‌رساند.

هنگام غیبت صغری، شیعیان با نوشتن نامه و ارسال آن به وسیله سفرا یا نواب خاص با امام زمان علیه السلام ارتباط برقرار می‌کردند و در آن نامه‌ها از حوائج دنیوی از قبیل داشتن فرزند تا مشکلات مالی و فقر تا انتخاب همسر مناسب، از ایشان طلب یاری و استمداد می‌کردند.

بعد از غیبت صغری و تغییر کیفیت ارتباط با امام زمان علیه السلام، دیگر ارتباط به وسیله نامه رسان با حضرت میسر نبود؛ چرا که آخرین نائب وفات یافته بود و حضرت، شخص خاصی را به عنوان رابط معرفی نکرده بودند.

اما در کلام ائمه راه‌های دیگری برای ارتباط و طلب استمداد از امام مطرح شده است؛ یکی از راه‌هایی که در کلام اهل بیت علیهم السلام از آن برای ارتباط با امام معصوم نام برده شده است و برای آن احادیث و آداب خاصی ذکر شده است موضوع «عریضه نویسی» است.

عریضه نویسی به معنی عرض حال کردن به کسی برای چاره جویی در کاری می‌باشد، که معمولاً از سوی فردی که در رتبه پایین‌تر قرار دارد به کسی که در رتبه بالاتر قرار دارد انجام می‌گیرد.

عریضه نوشتن را می‌توان از مصادیق توسل به اهل بیت علیهم السلام دانست که نه تنها توسط سیره بزرگان تایید شده است، بلکه احادیث و روایات رسیده در این موضع اتمام حجت در جهت صدق این عمل است.

عریضه نویسی یکی از مصادیق توسل است، به معنای آنکه در نامه‌ای حاجت یا مشکل خود را می‌نویسیم و آن را در چاه آب یا رودخانه می‌اندازیم.

خود نوشتن عریضه نیز در کتب روایی محل اعتنا است و ائمه علیهم السلام آن را تایید کردند چنانکه در کتاب شریف بحارالانوار، ج99، ص331 بابی است تحت همین عنوان و در آن چند روایت از کتاب‌های «مصباح الزائر»، «المصباح کفعمی» و «البلد الامین» در مورد عریضه آمده است.

همچنین مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح‌الجنان می‌فرماید: در کتاب تحفه الزائر از حضرت صادق علیه السلام نقل شده است که هرگاه تو را حاجتی به سوی خدای تعالی باشد یا از امری خائف باشی در کاغذی این عبارات را بنویس: «بسم اللَّه الرحمن الرحیم اللهمانی اتوجه الیک... » تا آخر که در مفاتیح هست و در آخر آن حاجت خود را بنویس و آن را پیچیده در گلوله‌ای از گِل قرار بده و در آب جاری (مثل آب رودخانه) یا در چاهی بینداز (انشاءاللَّه) خداوند به زودی گشایش در کارت ایجاد می‌کند.

بنابراین می‌توان گفت که عریضه‌نویسی و انداختن آن در چاه آب هم عملی شرعی است که در روایات به آن دستور داده شده است.